Bức tranh xuất nhập khẩu phân bón 2022 và triển vọng nào cho năm 2023?

Xuất khẩu phân bón của Việt Nam đạt hơn 1 tỷ USD năm 2022

Năm 2022, tình hình căng thẳng do xung đột giữa Nga – Ukraine đã tác động mạnh tới nguồn cung và giá phân bón trên thế giới. Nguồn cung phân bón trên toàn cầu vốn đã suy yếu trong năm 2021, cuộc xung đột quân sự càng khiến tình trạng căng thẳng nguồn cung trở nên nghiêm trọng hơn. Giá năng lượng tăng vọt dưới tác động của cuộc xung đột đã buộc nhiều ngành công nghiệp ở Châu Âu, bao gồm các hãng phân bón thu hẹp quy mô sản xuất, thậm chí phải tạm ngừng hoạt động. Sự suy giảm nguồn cung xuất khẩu từ thị trường này khiến trên toàn thế giới đã có xu hướng biến động về giá. Trong bối cảnh giá phân tăng cao, nhu cầu phân bón năm 2022 được Hiệp hội Phân bón Thế giới (IFA) ước tính đạt mức 193 triệu tấn, giảm 3,8% so với năm 2021 – mức sụt giảm lớn nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Thị phần thị trường nhập khẩu phân bón năm 2022

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, trong 2 tháng đầu năm 2023 cả nước xuất khẩu gần 278.274 tấn phân bón các loại, tương đương 128,97 triệu USD, giá trung bình 463,5 USD/tấn, giảm 21% về khối lượng, giảm 46,6% về kim ngạch và giảm 32,4% về giá so với 2 tháng đầu năm 2022.

Riêng tháng 2/2023 xuất khẩu 151.045 tấn phân bón các loại, đạt 65,04 triệu USD, giá 430,6 USD/tấn, tăng 18,7% về khối lượng, tăng 1,8% kim ngạch nhưng giảm 14,3% về giá so với tháng 1/2023; So với tháng 2/2022 cũng tăng 17,9% về lượng, nhưng giảm 8,8% kim ngạch và giảm 22,7% giá.

Ở một diễn biến khác, năm 2023 được đánh giá là năm ngành phân bón không còn nhiều lợi thế như năm 2022. Giá phân bón xuống rất thấp so với cùng kỳ, nhiều đơn vị điều chỉnh mức doanh thu, lợi nhuận.

Theo ghi nhận trong những tháng đầu năm 2023, giá phân bón, nhất là giá urê giảm rất mạnh so với cùng kỳ. Dữ liệu tổng hợp từ Investing.com cho thấy, từ đầu tháng 2/2023, giá giao dịch hợp đồng giao kỳ hạn phân urê giảm còn 382 USD/tấn, thấp nhất kể từ đầu tháng 5/2021 và giảm 43,3% so với cùng kỳ năm 2022.

Vào khoảng giữa tháng 2/2023, giá urê Trung Đông trung bình từ đầu năm đến nay là 411 USD/tấn – thấp hơn 29% so với mức trung bình của quý 4/2022.

Các doanh nghiệp cho biết, giá urê hiện tại có thể đã chạm đáy. Cũng trong báo cáo về ngành phân bón mới đây, SSI Research dự báo, giá urê có thể giảm tiếp trong thời gian tới do xuất khẩu từ Nga và Trung Quốc sẽ phục hồi, chi phí đầu vào để sản xuất urê (than và khí tự nhiên) giảm và nhu cầu urê suy yếu.

Hiện các chuyên gia phân tích của SSI Research và Agriseco Research đều có chung quan điểm, ngành phân bón năm 2023 sẽ kém khả quan hơn khi Trung Quốc mở cửa thị trường, tạo áp lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp nội địa với hàng hóa từ nước này.

Không chỉ ở mặt hàng urê, một số loại phân bón khác như DAP, NPK cũng ghi nhận khó khăn những tháng đầu năm 2023. Đại diện các đơn vị như phân bón Bình Điền, Supe Lâm Thao… cũng thừa nhận năm 2023 là một năm khó khăn. Những tháng đầu năm, giá phân bón giảm, người mua vẫn có tâm lý chờ hàng giảm tiếp mới mua dẫn tớ hàng tồn kho nhiều, tiêu thụ chậm.